====== Synteza pozytywizmu ======
===== Nazwa, periodyzacja, ideologia =====
Nazwa „pozytywizm” obowiązuje tylko w Polsce. Próbowano ją zmienić na „realizm”.

Nazwy pokolenia:
  * pozytywiści
  * organicznicy
  * wychowankowie Szkoły Głównej

^Nazwy „pozytywizmu” w Europie ^^
^ Państwo            ^ Nazwy             ^
| Polska   | pozytywizm |
| Francja| realizm i naturalizm w prozie (1850-1880) symbolizm i parnasizm w poezji  |
| Niemcy    | realizm i naturalizm oraz początki ekspresjonizmu | 
| Anglia    | epoka wiktroriańska. Prądy: modernizm    |
| Włochy    | 2. poł. XIX w. prądy: weryzm (realizm) i neoklasycyzm |
| Rosja    | realizm   |   

=== Pochodzenie etymologiczne ===
  * łac. //positivus // = oparty, uzasadniony, ugruntowany;
  * fr. //positif // = pewny, ścisły, realny, rzeczowy, trzeźwy.

=== Znaczenie realne ===

  * Jeden z głównych nurtów filozoficznych XIX w., dzielący się na 4. okresy:
    * prepozytywizm (XVII i XVIII w.);
    * pierwszy pozytywizm (2. poł XIX w);
    * drugi pozytywizm (koniec XIX i pocz. XX w.);
    * trzeci pozytywizm (od pocz. XX w).
  * Nazwa epoki literackiej 1864-1890 (tylko w Polsce).

=== Założenia ===
  * oczyszczenie „wiedzy pozytywnej” z wszelkiej metafizyki
  * wartościowanie poznania ludzkiego zgodnie z zasadami:
    * **empiryzmu**
    * **fenomenalizmu**- dostępne poznaniu są tylko zjawiska, same zaś rzeczy lub istota rzeczy są niepoznawalne, bądź nie istnieją
    * **nominalizmu** – oprócz konkretnych obiektów jednostkowych nie istnieją inne przedmioty, w szczególności przedmioty ogólne
    * poznanie nie może odbywać się na podstawie ocen i norm
    * poznać rzeczywistość można tylko za pomocą metod naukowych – wypracowanych poprzez nowożytne przyrodoznawstwo
    * odrzucenie twierdzeń nie dających się zredukować do jednostkowej wiedzy empirycznej
  * **scjentyzm** – zaufanie do nauki opartej na doświadczeniu i rozumowaniu jako jedynego źródła wiedzy.
  * **ewolucjonizm**:
    * stopniowy rozwój świata organicznego
    * ciągła, stopniowość i jednokierunkowość rozwoju społecznego zmierzającego do coraz większego uporządkowania i postępu.
  * **agnostycyzm** – niemożność całkowitego poznania świata i praw nim rządzących. Odrzucał spekulacje metafizyczne i postulował poznanie zmysłowe.
  * **determinizm** – uzależnienie losów człowieka i jego charakteru od środowiska (d. socjologiczny) i dziedziczności (d. biologiczny)
  * **utylitaryzm** – dążenie do szczęścia (=przyjemność i brak cierpienia) podstawą etyki
  * monizm przyrodniczy –uzależnienie człowieka od praw przyrody; negował nieśmiertelność człowieka i pojmował społeczeństwo jako jeden organizm (stosunki społeczne rozpatrywał w kategoriach zaczerpniętych z biologii).
  * **praca u podstaw**
  * **praca organiczna**
  * **idea solidaryzmu społecznego** – grupy społeczne nie walczą o władzę, ale współpracują (przeciwieństwo marksizmu)
  * **solidaryzm** – kierunek społeczno–polityczny, głoszący tezę o naturalnej wspólnocie interesów całego społeczeństwa, niezależnie od przynależności społecznej jego członków
  * Ewolucja powoduje powstanie doskonalszych form – tak myśleli pozytywiści

=== Polska ===
  * Okres w literaturze polskiej od 1864r.(upadek powstania styczniowego) do ok. 1890 r.(początek modernizmu).
    * 1850/1860 – postulat literatury zaangażowanej w sprawy kraju
    * literatura tendencyjna (1864-1875) – krystalizacja programu i popularyzacja naczelnych haseł
    * złoty okres nowelistyki polskiej ( II połowa lat 70).
    * lata 80 – rozwój powieści realistycznej
    * lata 90 – schyłek epoki. 
  * organizm wycieńczony, wykrwawiony, sparaliżowany, odrętwiały ( elementy nie współpracują ze sobą), zniewolony
  * Podjęcie walki zbrojnej prowadzi do śmierci organizmu. W tej sytuacji szaleństwem byłoby realizowanie idei wolności walką (jak romantycy). Walka prowadzi do unicestwienia fizycznego i duchowego tego organizmu. Trzeba go uzdrowić, wyleczyć i oświecić (przygotować do działania). To miało stać się ewolucyjnie.
    * „**Praca organiczna**” – stworzenie ekonomicznych podstaw dla narody, zdobycie „środków” dla wszystkich
    * „**Praca u (od) postaw**” – oświecenie najniższych grup społecznych i opieka nad nimi.
  * Finał był tragiczny – młode pokolenie, zapaleńcy, wychowankowie Szkoły Głównej (w Warszawie) myśleli, że Polacy będą pracować, uzdrawiać kraj tak jakby walczyli [postawa idealistyczna] – teoretycznie logiczne, że łatwiej pracować niż ginąć. 
  * Pozytywizm rozwijał się głównie w zaborze rosyjskim (praca organiczna)
  * Niezrozumienie idei, mogło  to prowadzić do wyzysku, rozłamu między grupami społecznymi. Może prowadzić do zajęcia się innymi sprawami -> hasło bogacenia się.
  * Stasia Brzozowska („Siłaczka) – reprezentantka tego pokolenia – już po studiach przymierała głodem
  * Ziemiaństwo – ginęli w postaniu, zsyłano ich na Syberię, konfiskowano majątki; uwłaszczono chłopów – nie ma darmowych robotników i nie pieniędzy na opłaty dla najemnych . Trzeba zmieniać mentalność ludzi i zreformować rolnictwo:  nowa roślina – burak cukrowy (z handlu nim pieniądze, małe cyrkowanie i gorzelnie dawały zysk – ale nie wszyscy sobie z tym radzili).
  * Ci którzy tracili majątki zasilali grupy „ludzi wysadzonych z siodła” (inteligencja pracuje wykorzystując swą wiedzę („Lalka”: Pani Stawska i Wirski (zarządca kamienicy))) pracujących jako nauczycie i uprawiających inne, wolne zawody. Musieli żyć z wiedzy i umiejętności – kształcić się.
  * Nowe rozumienie patriotyzmu – wspólna praca. W zaborze rosyjskim, gdy ktoś nie mógł utrzymać majątku, był on sprzedawany tylko Rosjanom -> utrzymanie łączyło się z patriotyzmem.
  * Nie było instytucji kierującej pozytywistami. Zagrożenia się spełniły (złe zrozumienie) – strajki robotnicze, było im obojętne kto był właścicielem fabryki (Polak, czy Rosjanin). Obowiązywały podziały klasowe. Pozytywiści wprowadzili kapitalizm.