====== Historia 21.WDHiGZ ====== **Opracowana przez dh. Lecha Sierpińskiego na grę terenową, która odbyła się 20 stycznia 2007 r.** ==== A. Historia XXI WDH w latach 1912 -- 1939 ==== Ul. Klonowa 16 ^ Data ^ Wydarzenie ^ Opis ^ | 1912 | | W Gimnazjum założonym przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Mazowieckiej (Warszawa ul. Klonowa 16), uczeń, ** Stanisław Małagowski ** zakłada samodzielny pluton skautowy. | | 20.I \\ 1913 | Powstanie Drużyny. | Pluton zostaje przekształcony w (trzecią w Warszawie) Drużynę Harcerzy, a pierwszym jej drużynowym mianowany został ** dh Stanisław Schuch - Szuch **. | | 21.X \\ 1916 | Nadanie numeru | W wyniku reorganizacji warszawskiego harcerstwa - drużyna otrzymuje nr 21 - jako pierwsza drużyna w Drugim Hufcu Chorągwi Warszawskiej. Zapewne wtedy przyjmuje jako Patrona generała Ignacego Prądzyńskiego. | | 1919 | Śmierć dh Stanisława Małagowskiego. | ** Stanisław Małagowski ** ginie jako dowódca pociągu pancernego w okolicach Mińska Litewskiego. \\ (Melchior Wańkowicz-"Ziele na kraterze") | | 1925 | Drużynowym \\ dh Czesław Jankowski | Rozkwit Drużyny, kiedy na jej czele staje ** hm. Czesław Jankowski ** , który przybiera sobie pseudonim "Żwawy Burek". Żwawy ze względu na niespożytą energię, pomysłowość i zdolności organizacyjne - Burek zaś bo skronie tego 44-letniego mężczyzny były już mocno szpakowate, bure.(Andrzej Czałbowski "Żbik", wyd.1984) \\ "Po demobilizacji z wojska, do którego wstąpił ochotniczo w roku 1920, wrócił do umiłowanej pracy harcerskiej. Rezygnując z naczelnych stanowisk, prowadził jako drużynowy 21 WDH przy Szkole Mazowieckiej, do której chodziliśmy obaj z bratem. Drużyna, chyląca się do upadku, w chwili gdy Ojciec ją obejmował, wkrótce stała się jedną z czołowych drużyn warszawskich. (Stanisław Jankowski "Agaton" - "Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie"). | | | Ustalenie barw i ubioru drużyny. | On też ustalił dla drużyny barwy pomarańczowo - czerwone. Noszone w postaci dwukolorowego sznura wokół kapelusza typu baden - powellowskiego, wykonanego ze sztywnego brązowego brezentu. Zamiast chust wprowadzono krajki ludowe w tonacji pomarańczowo - czerwonej. Następnie jednolite brezentowe spodnie i krótkie peleryny koloru khaki, które później przejęło całe harcerstwo, nadając im krój bardziej wojskowy. Drużyna otrzymała jednolite laski harcerskie, trójkątne proporczyki zastępów (Andrzej Czałbowski "Żbik", wyd. 1984 ). | | 1928 | Otrzymanie Sztandaru | Drużyna otrzymuje sztandar namalowany ręcznie przez ** dh Krzysztofa Henisza **, olejnymi farbami na grubym żaglowym płótnie. Jest inny niż wszystkie sztandary , staje się przedmiotem dumy drużyny ** ( A.Czałbowski **). Sztandar ten służy ( z wymuszonymi przerwami ) drużynie do lat osiemdziesiątych XX wieku, kiedy to zostaje wykradziony z Izby Drużyny - i po pewnym czasie zastąpiony repliką (twórczyni : ** Pani Danuta Zagórska ** -** Filińska , żona Jerzego ** ). | | 1929 | Udział w Jamboree w Anglii. \\ III Światowy Zlot Skautowy \\ w Birmingham koło Liverpoolu. | "Wspólnie z Ojcem byliśmy w 1929 roku w Anglii na Jamboree w Arrow Park pod Liverpoolem, on jako drużynowy pierwszej reprezentacyjnej drużyny warszawskiej, ja jako zastępowy "Czapli" w tejże drużynie. Nie byle jakiego zastępu! Wygraliśmy międzynarodowy konkurs, kto szybciej zagotuje wodę na ognisku i zaparzy herbatę dla odwiedzającego nasz obóz sędziwego założyciela skautingu ** generała Baden - Powella ** (do dziś podejrzewam, że woda nie była zagotowana)." (Stanisław Jankowski "Agaton" - "Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie"). \\ "Z okien wagonu chłonąłem Anglię, wyspę nieznaną. Byłem tu już uprzednio, na skautowym Jamboree w 1929 roku, w Arrow Park pod Liverpoolem, ale oprócz barwnych wspomnień z międzynarodowego obozu, w którym nasze namioty reprezentacyjnej warszawskiej drużyny sąsiadowały ze Syjamem i Jamajką, niewiele wywiozłem wiadomości o gospodarzach wyspy." (Stanisław Jankowski "Agaton" - "Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie"). | | Lato \\ 1933 | Udział w IV Jamboree w Gődőlő pod Budapesztem. | Udział w Jamboree w Gődőlő pod Budapesztem - gdzie 21 zasłynęła wystrojem obozu. Zlot trwał dwa tygodnie. Komendantem 21 był hm. Szymon Nebelski, a oboźnym Witold Arct. Komendantem całego polskiego zgrupowania był hm. Antoni Olbromski. | | 1937 | Udział w V Jamboree w Vogolesang-Bloomendal \\ w Holandii. | Komendantem hm. Tadeusz Borowiecki. 21 zwracała uwagę przebraniem się za "Krowy holenderskie". | | 1938 | Utworzenie drużyny zuchów. | Drużynowym zostaje Tadeusz Stegman. Wielu przyszłych "żbikowców" stawiało w niej swoje pierwsze harcerskie kroki. | | Lipiec \\ 1939 | Obóz w Nowosiółkach. | Obóz w Nowosiółkach nad Szczarą, dopływem Niemna na ziemi wołkowyskiej. \\ Komendant obozu dh Stefan Mirowski, po jego wyjeździe - ** dh Przemysław A. Szudek ** - I przyboczny, oboźnym zaś - ** dh Kazimierz Dziubałtowski ** - II przyboczny. Po 30 dniach w końcu lipca, opuszczenie flagi zakończyło okres pokojowej pracy drużyny. Chociaż już i na tym obozie kładł się cień wojny. W programie więcej było niż normalnie ćwiczeń polowych, terenoznawstwa, pionierki, marszów i drużyna ukończyła obóz doskonale wyszkolona. (A.Czałbowski, op. cit. ) | ==== _ Reszta tabelek oczekująca na uporządkowanie _ ==== ^ Data ^ Wydarzenie ^ Opis ^ | 15.X \\ 1939 | Powstanie Harcerskiego \\ Oddziału Bojowego "Żbik" | W udzielonym drużynie ( poza siedzibą szkoły Tow. .Przyjaciół Ziemi Mazowieckiej ) lokalu w innej szkole odbyła się pierwsza okupacyjna , a pewnie i wojenna zbiórka "21". Zarządził ją pierwszy przyboczny ** Przemysław A. Szuder **, który powrócił z kampanii wrześniowej (...) Szuder zakomunikował, że z dniem dzisiejszym drużyna staje się Harcerskim Oddziałem Wojska Polskiego, zadaniem którego jest walka zbrojna z okupantem. Każdy z harcerzy otrzyma czas na podjęcie decyzji (...) Zaprzysiężenie oddziału odbyło się w mieszkaniu doktora Bogdanowicza. W dużym skrócie trzeba zapisać, że utworzona jednostka wojskowa przyjmuje nazwę "Żbik". (A.Czałbowski). \\ "Ojciec podczas wrześniowej obrony Warszawy był komendantem Obrony Przeciwlotniczej w IV Dzielnicy, za którą to służbę otrzymał Krzyż Walecznych po raz trzeci od dowódcy Armii Warszawa gen. Juliusza Rómmla (załącznik do Rozkazu z 28.IX.1939 -OPL Warszawa). Szybko otrząsnął się z przygnębienia po upadku Warszawy. Od pierwszych miesięcy okupacji był aktywny w SZP - ZWZ. Do ostatka pozostał wierny swym dwóm życiowym pasjom: harcerstwu i Warszawie. Na przełomie lat 1939 i 1940 podejmował próby scalenia rozdrobnionych poczynań organizacyjnych młodzieży harcerskiej. Był pierwszym komendantem "Żbika", oddziału bojowego, który powstał w październiku 1939 r. z 21 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej. Po śmierci ojca oddziałowi, który nadal skupiał harcerzy z dawnej 21 WDH, nadano kryptonim "Żwawy Burek", co było harcerskim pseudonimem ojca." (Stanisław Jankowski "Agaton" - "Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie"). | | 1941 | Odtworzenie Drużyny | W ramach jednostki utworzono w 1941r. drużynę harcerską , a w późniejszym okresie szereg drużyn w Warszawie i Rembertowie. W składzie "Żbika" działały dwa gniazda ( dzisiejsza nazwa: szczepy ) harcerskie. Komendantem jednego z nich był ** phm Stanisław Gromulski **. | | Lipiec \\ 1944 | 2 Harcerska Bateria Artylerii Plot "Żbik". | Komendantem ** ppor. (hm) Zdzisław Szczepański **, a jego zastępcą ds. harcerskich ** plut. pchor. (hm) Kazimierz Dziubałtowski **. | | 30 \\ Lipiec \\ 1944 | Przygotowanie do rozpoczęcia Powstania Warszawskiego \\ w składzie Zgrupowania AK \\ "Gurt". | Teren działań zbrojnych Zgrupowania w Powstaniu Warszawskim zakreślony był ulicami: Marszałkowska - Al. Jerozolimskie - Dworzec Główny - Żelazna - Zielna - Pl. Grzybowski - Świętokrzyska do Marszałkow -skiej. Ordre de bataille Zgrupowania "GURT" \\ Dowódca - por. rez. piech. Kazimierz Czapla "Gurt". \\ <u>Obiekt I - Dworzec Główny.</u> Dowódca - por. rez. piech. Inż. Leonard Bukłowski "Dworski". \\ W składzie m. in. : \\ 2 Kompania - ppor. sł. st. art. Marian Jerzy Chudziński "Stach" a w niej: \\ ** Pluton art. plot. 568 - kpr. pchor. Stanisław Gromulski "Ruskin". ** | | 1.VIII \\ 1944 | Udział w Powstaniu \\ Warszawskim | 2 Harcerska Bateria Artylerii Przeciwlotniczej "Żbik" walka w składzie "Zgrupowania AK "Gurt". | | 2.IX \\ 1944 | Walka w składzie \\ Zgrupowania AK "Gurt". | Ordre de bataille Zgrupowania "Gurt" \\ Dowódca Zgrupowania - por. rez. piech. Kazimierz Czapla "Gurt". \\ W Zgrupowaniu m. in. : \\ ** 2 Harcerska Bateria Artylerii Przeciwlotniczej "Żbik". ** \\ ** Dowódca - ppor. Zdzisław Szczepański "Żuk". Zastępca - ppor. Leszek Wojtów "Lew". ** \\ ** Szef - ppor. Jerzy Bogdanowicz "Harcuń". ** \\ ** 1 Pluton - kpr. pchor. Stanisław Gromulski "Ruskin", od 5.08 ppor. Adam Bóbr "Jaxa". ** \\ ** Zastępca - kpr. Stefan Bogdanowicz "Stefan Malicki". ** \\ ** 2 Pluton - kpr. pchor. Piotr Osiński "Piotr Kaczanowski". ** \\ ** Zastępca - kpr. Marian Łączyński "Marian Orlik". ** \\ ** 3 Pluton - kpr. pchor. Andrzej Rażniewski "Krzycki", od 15.08 kpr. z cenz. Stanisław Wiśniewski "Vist". ** \\ ** Zastępca - kpr. z cenz. Stanisław Wiśniewski "Vist", od 15.08 kpr. Tadeusz Błażyński "Tadeusz Świda". ** | | 23.IX \\ 1944 | Walka w składzie \\ Zgrupowania AK "Gurt". | Ordre de bataille 3 Batalionu "GURT" 15 pp. \\ Dowódca - por. rez. piech. Kazimierz Czapla "Gurt". \\ W batalionie m.in.: \\ ** Oddział Specjalny Artylerii Przeciwlotniczej "Żbik". ** \\ ** Dowódca - ppor. Zdzisław Szczepański "Żuk". Zastępca - ppor. Leszek Wojtów "Lew". ** \\ ** 1 Pluton - ppor. Adam Bóbr "Jaxa". Zastępca - kpr. Stefan Malicki "Stefan". ** \\ ** 2 Pluton - kpr. pchor. Piotr Kaczanowski "Piotr". Zastępca - kpr. Marian Orlik "Marian". ** \\ ** 3 Pluton - kpr. z cenz. Stanisław Wiśniewski "Vist". Zastępca - kpr. Tadeusz Błażyński "Tadeusz Świda" ** | | 25.IX \\ 1944 | Śmierć dh Kazimierza \\ Dziubałtowskiego "Tomka" \\ - plut. pchor. | Powstaniec z IV plutonu, Kompanii B2, Batalionu "Bałtyk" (B), III Pułku "Baszta", Rejonu VI AK. Poległ jako dowódca plutonu na ul. Odyńca. \\ "Utrzymanie ul. Czeczota wydawało się dowództwu najważniejszym zadaniem. Do przeciwuderzenia poszedł również IV pluton kompanii B2, dowodzony przez ppor. Kazimierza Furgę "Barrego". Żołnierze przeskoczyli park Dreszera w pobliżu Krasickiego i zaczęli posuwać się w kierunku ul. Malczewskiego. Niemcy otworzyli ogień z granatników z kilku punktów, w tym i z rejonu al. Niepodległości. Pluton wycofał się z dużymi stratami na ul. Ursynowską. Ppor. "Barry" odniósł ranę, zastąpił go ** plut. pchor. Kazimierz Dziubałtowski "Tomek". ** Niedługo dowodził plutonem. Wzmagający się z każdą chwilą ogień poczynił spustoszenia w szeregach powstańców. Zginął "** Tomek", ** padli pchor. Kazimierz Gasek "Jeż I", strz. Lutysław Dulski "Luty", strz. Jan Jagodziński "Skok", strz. Edmund Zieliński "Wacław", strz. "Mały", strz. "Orzeł", strz. "Twardowski". Większość chłopców odniosła rany. Dowództwo nad plutonem objął sierż. pchor. Wojciech Fuchs "Policeman", dotychczasowy zastępca dowódcy III plutonu." (Lesław BARTELSKI "Mokotów 1944") | | 2.X. \\ 1944 | Kapitulacja Powstania \\ Warszawskiego. | Przez "Żbika" przewinęło się 250 powstańców, w tym ok. 100 kobiet. | | 6.X \\ 1944 | W niewoli. | " 6 października po załadowaniu na stacji Ożarów do wagonów towarowych wszyscy zostali wywiezieni do obozu jeńców wojennych "Stalagu" w Lamsdorfie, obecnie Łambinowice, dokąd dotarli 8 października rano." \\ (Andrzej Czałbowski "Żbik") |