Obóz na Ural/Ural Polarny

Z Słoneczko

Aktualna wersja

Obóz na Ural » Ural Polarny

Charakterystyka terenu

Ural Polarny jest porośnięty tundrą, w niższych partiach krzakami. Brak jest jednolitego grzbietu górskiego, w praktyce najwygodniej poruszać się dolinami. Góry są bardzo kamieniste (wyglądają jak wielkie gołoborza); czasem kamienie te staczają się po całej dolinie – w takim wypadku ich mała stabilność utrudnia marsz (szczególnie gdy są mokre i porośnięte porostami – czyli na ogół). Szczyty mają formę stosunkowo rozległych płaskowyżów o stromych zboczach schodzących do nisko wciętych przełęczy. Szerokie doliny porośnięte są praktycznie zawsze mokrą, niewysoką roślinnością, w której zdarzają się m. in maliny arktyczne (dojrzałe dopiero, gdy nabierają żółtego koloru, czerwone są jeszcze nie dobre). W pobliżu strumieni lub ich źródeł teren jest zabagniony. Ogólnie jest mało ścieżek i są nieliczne drogi (często zanikające) wytyczone przez pojazdy gąsienicowe (wiezdiechody) – jedyne, które są w stanie poruszać się po tym terenie.

Większość pasma Uralu Polarnego znajduje się za kołem polarnym, co powoduje, że deklinacja (odchylenie północy magnetycznej od geograficznej) wynosi aż ok. 20 stopni, a w lato (szczególnie w lipcu) dni są bardzo długie (słońce zachodzi na krótko i prawie nie staje się ciemno). Panuje klimat subpolarny (charakteryzujący się długimi i surowymi zimami oraz krótkimi i chłodnymi latami) ze średnią temperaturą latem 9-13 stopni Celsjusza. Choć roczna suma opadów nie przekracza 400 mm (czyli mniej niż średnia w Polsce), praktycznie większość opadów przypada na okres lata.

Góry uralskie, stanowiące naturalną barierę przypływów mas powietrza, na północy są obszarem ścierania się ciepłych mas powietrza polarno-morskiego z północy (przynoszącego znaczne zachmurzenie, opady i mgły), polarno-kontynentalnego ze wschodu i arktycznego (przynoszącego obniżenie temperatury). Stąd bardzo częste i gwałtowne zmiany pogody i niezwykle silne porywiste wiatry (w lato północne).

Zwłaszcza po okresie intensywnych opadów, większe uralskie strumienie są trudne w przekraczaniu (szczególnie przy bardzo silnych wiatrach), ale jeśli wody nie jest zbyt dużo sprawę ułatwiają liczne kamienie (w przeciwnym razie trzeba używać sandałów, choć woda jest lodowata).

Strumienie Uralu Polarnego są bardzo czyste i obfite w ryby (zdecydowana większość Rosjan odwiedzających te rejony robi to właśnie w celach wędkarskich). Duża wilgotność terenu sprzyja również rozwojowi ogromnej liczby komarów (polecamy moskitiery), które znikają co prawda gdy wieje silny wiatr – lecz wtedy to on staje się problematyczny.

Dojazd i komunikacja

Jedynym środkiem komunikacji publicznej w Uralu Polarnym są pociągi kursujące linią kolejową Czum (Чум) - Łabytnangi (Лабытнанги), przebiegającą mniej więcej w połowie pasma Uralu Polarnego. Linia ta została wybudowana w latach 1947-55 i biegnie dolinami rzek Jelec (od Czumu do głównego grzbietu uralskiego) oraz Sob (dalej na wschód do Łabytnangi). Jako że prowadzi ona zasadniczo przez odludzie, stacje i przystanki na niej biorą swoje nazwy nie tylko od nazw miejscowości, ale także od odległości w kilometrach od stacji Czum.

Linią tą kursują pociągi dalekobieżne relacji Moskwa - Łabytnangi i z powrotem (46 godzin podróży):

• cały rok, dwa razy na pięć dni, firmienny pociąg pospieszny nr 022Я/021Н Polarna Strzała (Полярная Стрела)
• od czerwca do września, trzy razy na pięć dni, pociąg pospieszny nr 210Ч/209М.

Oba te pociągi mają dokładnie ten sam rozkład jazdy. Na interesującym nas odcinku mają następujące postoje:

Oprócz pociągów dalekobieżnych, linią tą codziennie kursują pociągi osobowe:

• pociąg Łabytnangi-Czum z wagonami bezpośrednimi do Workuty (przełączanymi na stacji Czum do pociągu relacji Inta 1-Workuta)
• pociąg Workuta-Czum-Sejda-Czum-Łabytnangi. W dni parzyste prowadzi on sklep spożywczy, wobec czego ma wydłużone postoje na stacjach i przystankach, przyjeżdża do Łabytnangi dwie godziny później niż w dni nieparzyste.

Popularnym pojazdem umożliwiającym poruszanie się po niezbyt utwardzonych drogach Uralu Polarnego jest wiezdiechod (вездеход), czyli czołg bez lufy.

Miejsca warte odwiedzenia

Pomnik na granicy Europy i Azji

Miejsce (WikiMapia), które zapamięta się chyba do końca życia. Pomnik stoi przy trasie kolejowej, Moskwa-Łabytnangi, na przełęczy pasma Uralskiego w odległości około 200 metrów od stacji kolejowej „Ural Polarny”. Miasto Łabytnangi (strona WWW) znajduje się już w niedalekiej odległości ok. 80 km na wschód. Miejsce to leży już za kołem podbiegunowym. Stacja kolejowa jest jedynym budynkiem w krajobrazie, ale ponieważ wygląda nowocześnie i przyjaźnie (żółty kolor, nowoczesny domek w roku 2007) daje poczucie bliskości cywilizacji. Warto wiedzieć, że w odległości 65 kilometrów w kierunku północno-zachodnim jest miasto Workuta (Wikipedia). Obecnie znajdują się tam czynne kopalnie, ale kiedyś tzn. w czasie drugiej wojny światowej było to miejsce zsyłki m. in. Polaków. Wracając do pomnika, znajduje się on po południowej stronie torów. Składa się z obelisku z dwoma ramionami. Jedno z nich z napisem Europa skierowane na Stary Kontynent i drugie z napisem Azja skierowanym w drugą stronę. Pomnik pomalowany jest w czerwono, zielone pasy. Wieńczy go globus z namalowanymi kontynentami i oceanami.

Przełęcz Makar-Ruz'

Jest to przełęcz „z niespodzianką” (WikiMapia). Znajduje się około 2 dni drogi od stacji kolejowej „Ural Polarny”. Stacja znajduje się na przełęczy pomiędzy Azją i Europą na trasie kolei Moskwa - Łabytnangi w odległości około 65 kilometrów od Workuty i 100 kilometrów od miasta Łabytnangi. Przełęcz ta jest nad doliną górską. Wycieczka z doliny zajmuje około 4 godziny w obie strony. Jest ciekawe ze względu na pozostałości badań geologicznych prowadzonych tam w latach 60-tych XX wieku. Teren składa się prawie wyłącznie z rumowiska skalnego podobnego do gołoborzy. Po naukowcach pozostały odwierty skał średnicy około 20 cm porozrzucane w okolicy oraz leżące w zmurszałych drewnianych pudełkach. Znaleźć można także metalowe liny. Jednak największą atrakcją, która pozostała po ludziach, tam pracujących jest pozostałość drewnianego domu na drewnianych płozach, które są wysokości około 1 metra. Z domu pozostały podłoga i kilka elementów wyposażenia. Z przełęczy można wrócić tą samą drogą co się przyszło lub drugą doliną po północnej stronie. Jednak zejście do tej doliny jest bardzo strome. Znalezienie oznak ludzkiej działalności wzbudziło w nas wielką radość, ale zarazem pewien zawód, gdyż oznaczało, że nie jesteśmy pierwsi w tym dzikiem terenie.

Osobliwości

Dni polarne

Transpolarna Magistrala Kolejowa

Linia kolejowa Czum-Łabytnangi była początkowym odcinkiem Transpolarnej Magistrali Kolejowej Czum-Salechard-Nadym-Uriengoj-Igarka, której budowę rozpoczęto w 1947 roku. Pracowało przy niej stale około 100 tysięcy więźniów łagrów sowieckich. Budowa odbywała się w obszarze wiecznej zmarzliny, w zimie przy temperaturach sięgających -60°C, zaś w lecie na grząskim bagnie.

Projekt przerwano wkrótce po śmierci Józefa Stalina w 1953 roku ze względu na brak jakichkolwiek podstaw ekonomicznych. Do 1955 r. była kończona budowa odcinka Czum-Łabytnangi, położonego na najbardziej stabilnym terenie. Nakładem ogromnych sił i środków zostało zbudowane 848 km z planowanych 1459 km linii kolejowej. Znaczna jej część została wycofana z eksploatacji w latach 90. wskutek postępującego wchłaniania przez tundrę Niziny Zachodniosyberyjskiej.

Nie jest znana choćby przybliżona liczba ofiar tej budowy, ostrożne szacunki mówią o 60-100 tys. ludzi zmarłych głównie wskutek zimna, głodu, chorób i ukąszeń owadów.